Nga: Milot Gusia
Drama “Charles III” me tekst të Jeton Nezirajt dhe nën regji të Agon Myftarit paraqet një udhëtim në të ardhmen e miteve dhe legjendave popullore shqiptare. Në letërsisë popullore të përcjellë përmes tregimeve të protagonistëve në shfaqje përfshihet pothuaj e gjithë kultura e trashëguar shumëshekullore e popullit si: artet e shfaqjes apo spektaklet, ritualet festive, praktikat shëruese popullore, njohjet e natyrës dhe gjithësisë, shkathtësitë artizanale, shprehjet gojore, duke përfshirë madje dhe gjuhën gegërishte si vektorin kryesorë të trashëgimisë kulturore jomateriale.
Muzeu Kombëtar i Kosovës
Monokrom
Muzeu Kombëtar i Kosovës
Muzeu i Kosovës është themeluar në vitin 1949, ndërkaq ndërtesa me arkitekturë Austro-hungareze daton që nga viti 1885/6. Ajo ka për qëllim ruajtjen, mbrojtjen dhe prezantimin e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës. Muzeu i Kosovës përfshin një koleksion, me më shumë se 50 mijë eksponate të profileve të ndryshme, prej pavijonit të arkeologjisë, teknologjisë, historisë, natyrës, etno-kulturës, folklorit, trashëgimisë etj. Aktualisht, muzeu është duke u angazhuar në rikthimin e 1200 objekteve/artefakteve të rëndësishme për trashëgiminë kulturore të Kosovës, të marra nga Beogradi gjatë vitit 1998.
Muzeu i Kosovës ka katër departamente: Departamenti i Arkeologjisë, Departamenti i Etnologjisë, Departamenti i Historisë si dhe Departamenti i Natyrës. Ekspozitat janë te vendosura ne tri ndërtesa: Ndërtesa kryesore, Muzeu Etnologjik apo Kompleksi “Emin Gjiku” dhe “Shtëpia e Pavarësisë”.
Muzeu i Kosovës gjendet në rrugën Nazim Gafurri Call +381 38 244107
Muzeu i Kosovës është themeluar në vitin 1949, ndërkaq ndërtesa me arkitekturë Austro-hungareze daton që nga viti 1885/6. Ajo ka për qëllim ruajtjen, mbrojtjen dhe prezantimin e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës. Muzeu i Kosovës përfshin një koleksion, me më shumë se 50 mijë eksponate të profileve të ndryshme, prej pavijonit të arkeologjisë, teknologjisë, historisë, natyrës, ento-kulturës, folklorit, trashëgimisë etj. Aktualisht, muzeu është duke u angazhuar në rikthimin e 1200 objekteve/artefakteve të rëndësishme për trashëgiminë kulturore të Kosovës, të marra nga Beogradi gjatë vitit 1998. Muzeu i Kosovës gjendet në rrugën Nazim Gafurri.
Historiku dhe Pershkrimi
I themeluar në vitin 1949, Muzeu i Kosovës ka departamente të arkeologjisë, etnografisë dhe shkencës natyrore, në të cilën një departament për studimin e historisë dhe Luftën Nacionalçlirimtare u shtua më 1959. Ajo ka qenë aktive në sponsorizimin e gërmimeve arkeologjike, ruajtjes dhe shkencore të tjera puna. Që nga viti 1956 ka botuar një revistë vjetore të quajtur “Buletin i Muzeut të Kosovës”, me artikuj në shqip (me përmbledhje në frëngjisht, anglisht ose gjermanisht). Muzeu i përgjithshëm përbëhet nga tre pjesë të muzeut: vetë Muzeu i Kosovës, Kompleksi Strehimor i Emin Gjikut ku është prezantuar ekspozita etnologjike dhe Muzeu i Pavarësisë. Muzeu përbëhet nga katër sektorë, sektori arkeologjik, sektori etnologjik, sektori historik dhe sektori natyror. Ndërtesa kryesore e muzeut përbëhet nga 3 salla ose galeri dhe njëra prej tyre shërben si sallë për ekspozita të përhershme arkeologjike, por ekspozita të ndryshme prezantohen edhe në oborrin e brendshëm të muzeut, si dhe në lapidariumin përkatësisht në Parkun Arkeologjik, që është që ndodhet pranë ndërtesës së muzeut, ose në anën e djathtë të tij. Në bodrume të muzeut gjenden depot e mijëra gjetjeve, artefakteve dhe fragmenteve të lëvizshme të materialit arkeologjik, sistematizuar dhe mbajtur në kushte të veçanta me vëmendje dhe kujdes të veçantë. Në fund duhet të theksohet se brenda ndërtesës së Muzeut të Kosovës, përkatësisht në katin e tretë, ju mund të gjeni ambientin e punës të Institutit Arkeologjik të Kosovës, një institucion shkencor-profesional dhe përgjegjës për kërkime arkeologjike.
Muzeu etnologjik
Muzeu etnologjik është pjesë përbërëse e Muzeut të Kosovës.
Ky muze është hapur më “27 Korrik 2006”, respektivisht, për publikun në muajin shtator të vitit 2006.
Kjo ndërtesë dikur ka qenë pronë e familjes së njohur Gjinolli. Prej vitit 1957 ky grup ndërtesash, duke përfshirë këtu shtëpinë e shërbëtorëve, shtëpinë e mysafirëve dhe shtëpinë e familjes, i takon Muzeut të Kosovës. Emin Gjinolli ka qenë i njohur me nofkën ‘Emin Kücük – nga turqishtja ‘Emini i vogël’ – që më pas u shndërrua në ‘Emin Gjiku’. Në anën e majtë, prej derës kryesore të oborrit, mund të shihet e vetmja ndërtesë që ka mbijetuar shkatërrimin e Çarshisë së Vjetër. Është bartë këtu në vitin 1963. Gjatë viteve të 90-ta, ky kompleks është përdorur si muze i natyrës. Në vitin 2003 ka filluar renovimi i kompleksit me ndihmën e donatorëve ndërkombëtarë, për ta shndërruar atë në muze etnologjik Ky kompleks etnologjik është margaritar i trashëgimisë kulturore të Kosovës. Përbëhet nga katër ndërtesa të shekujve tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë, dhe ekspozitën etnologjike jashtëzakonisht interesante, e cila tregon jetën në Kosovë në aspektin etnologjik gjatë (shek.XV-XX).
Parku Arkeologjik i Muzeut
Parku Arkeologjik, Lapidariumi i Muzeut të Kosovës, u projektua për t’u bërë një pjesë shtesë e një ekspozite në natyrë të trashëgimisë arkeologjike të Kosovës. Fragmente arkitekturore, mbishkrime epigrafike, altarë, kennele ose gurë të rëndë, që përveç skenave mitologjike, procesioneve funerale, paraqitjes së imazheve të pasardhësve të mëhershëm, të plotësuara me mbishkrime të gdhendura, të gjitha këto reflektojnë në botën shpirtërore dhe materiale të periudhës së lashtë të Dardanisë.
Parku arkeologjik i Muzeut të Kosovës është projektuar për të shërbyer si lapidarium, i cili është një vend i paracaktuar për ekspozimin e monumenteve të gurit dhe fragmenteve arkitekturore të një natyre arkeologjike. Parku synon të shërbejë si një vend përkujtimor për antikitetin dhe nivelin e qytetërimeve që nga kohërat e lashta dhe gjithashtu për organizimin e ngjarjeve kulturore dhe edukative për fëmijët dhe të rinjtë.
Ekspozita është e ndërtuar rreth katër temave që përfaqësojnë ciklin e jetës:
- Lindjen
- Jetën
- Vdekjen dhe
- Trashëgiminë shpirtërore
- Pjesë e këtyre temave janë edhe tematikat:
- Familja dhe organizimi i saj
- Ritet e lindjes
- Arti popullor-Zejtari
- Oda dhe funksioni i saj
- Mënyra e jetesës
- Ritet e martesës
- Veshjet popullore të Kosovës
- Ritet e vdekjes
- Trashëgimia shpirtërore
- Etnomuzikologjia në Kosovë
Po ashtu, çdo temë është e shoqëruar me prezentimin multimedial dhe me emisione dokumentare për vizitorët që dëshirojnë informacione shtesë. Ekspozita muzeale është e ndërtuar në formë të tillë, që të ofrojë njohuri të reja për trashëgiminë etnologjike dhe të rrezatojë edukimin relevant në këtë aspekt. Vizitorët do të shoqërohen nga ciceroni për shpjegimin e ekspozitës dhe do të kenë mundësi të thellohen në tematikat përkatëse në lidhje me trashëgiminë kulturore të Kosovës.
Orari i vizitave
- E Hene – E Shtune 10:00 – 16:00
- E Diele – Pushim
KOMENTO
të ndërlidhura
Motoja 'Një muze mund të shndërrojë një qytet' frymëzohet nga figura e Pietro Marubbi-it i cili pati përndritjen të sillte për herë të parë, magjinë e fotografisë në Shkodër. Së bashku me ndihmësit e nxënësit e tij, dokumentuan hap pas hapi momente të rëndësishme historike e shoqërore që formësuan identitetin tonë kombëtar, duke “sjellur në dritë” imazhe të njerëzve, peizazheve, arkitekturës, ngjarjeve historike dhe elementëve të traditës.
Muzeu etnografik gjendet në Rr. Nëna Terezë në “Shtëpinë Tradicionale Qytetare”, një shtëpi me karakteristikat më interesane në qytet, përfaqësuese tipike e banimit urban. Kjo shtëpi është ndërtuar që më 1810 nga mjeshtërit dibran. Ndërtesa ka dy etazhe dhe dy çardak. Përdhesa shfrytëzohet për ekspozita tematike, ndërsa në këtë pjesë janë të ekspozuara edhe eksponate të zejeve të kultivuara në qytet e rrethinë.
Muzeu etnologjik është pjesë përbërëse e Muzeut të Kosovës. Është hapur me 27 korrik 2006, respektivisht për publikun në muajin shtator të vitit 2006. Ju ftojmë që ta vizitoni këtë kompleks etnologjik, margaritar të trashëgimisë kulturore të Kosovës. Përbëhet nga katër ndërtesa të shekujve tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë, dhe ekspozitën etnologjike jashtëzakonisht interesante, e cila tregon jetën në Kosovë në aspektin etnologjik gjatë shek.XV-XX.
Shyqri Nimani u lind në vitin 1941, në Shkodër, Shqipëri. Nimani njihet si dizajneri i parë grafik, ai poashtu është një ndër themeluesit e departamentit të Dizajnit Grafik në Fakultetin e Arteve, Universiteti i Prishtinës, Kosovë. Nimani diplomoi nga Akademia e Arteve Aplikative në Beograd, më 1967, në seksionin e librit. Ai i bëri studimet postdiplomike në vitin 1969 në të njëjtin univerzitet dhe vazhdoi hulumtimin e tij artistik në Japoni në periudhën 1976—78. Më 1979, ai u bë drejtori i parë i Galerisë Kombëtare të Kosovës. Sot, Nimani jeton me familjen e tij në Prishtinë dhe vazhdon të ligjërojë lëndën e dizajnit grafik. (Oral History Kosovo)
Në Muzeun Kombëtar të Kosovës u hap ekspozita e artistit bashkëkohor Shkodran, Fatmir Juka me titull: “Xhubleta – Entropia”. Artisti përmes një tërësie punimesh zbërthen në formë artistike dhe filozofike por edhe kozmologjike njërën nga veshjet më të vjetra tradicionale – Xhubletën. Juka si një specialist i kulturës në bashkinë e qytetit të Shkodrës, si dhe si specialist dhe më pas drejtues i muzeut historik dhe nga viti 2018 edhe drejtor i Galerisë së Arteve në Shkodër ka qenë gjithmonë i pasionuar ndaj traditës së veshjeve tradicionale e veçanërisht ndaj Xhubletës.
Hysni Krasniqi u lind në vitin 1942 në Llukar, komuna e Prishtinës. Në vitin 1969, ai dimplomoi nga Departamenti i Grafikës në Akademinë e Arteve në Beograd. Në vitin 1979, nga i njëjti institucion, ai magjistroi nën mentorimin e Boško Karanović. Me themelimin e Akademisë së Arteve në Prishtinë, në vitin 1974, z. Krasniqi iu bashkua stafit akademik, dhe më vonë moti titullin profesor i rregullt i lëndës së grafikës. Ai ka pasur ekspozita të shumta në vend dhe ndërkombëtare. Sot, ai është i pensionuar dhe jeton me familjen e tij në Prishtinë. (Oral History Kosovo)
Lirije Buliqi u lind në vitin 1955 në Pejë. Ajo është artiste që punon në qeramikë me bazë në Prishtinë, Kosovë. Buliqi studioi skulpturën në Fakultetin e Arteve të Bukura në Universitetin e Prishtinës. Ajo punoi në Galerinë Kombëtare të Kosovës për katër dekada dhe ishte në qendër të institucionit të parë publik që merret me promovimin e artit modern dhe bashkëkohor.(Oral History Kosovo)